Nhưng thay vì lên án, công luận lại xem người nông dân Đoàn Văn
Vươn như một anh hùng. Thậm chí có những tướng lãnh về hưu và cả một
cựu Chủ tịch nước cũng lên tiếng bênh vực, còn báo chí nhà nước công
khai ủng hộ qua các bài phóng sự điều tra.
Vụ Tiên Lãng đã thu hút sự quan tâm của dư luận cho đến nỗi Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng đã phải yêu cầu tiến hành điều tra. Và hôm qua Thủ
tướng Việt Nam đã kết luận việc cưỡng chế thu hồi đất là sai, những cán
bộ sai phạm phải bị trừng phạt, đồng thời yêu cầu địa phương để cho ông
Vươn tiếp tục sử dụng đất.
Hãng AP cho rằng, cho dù nếu trường hợp ông Đoàn Văn Vươn không thúc
đẩy việc chính phủ sửa đổi Luật đất đai đi nữa, thì cũng không còn có
thể làm ngơ, khi mà trên 70% dân số Việt Nam sống ở nông thôn. Đây cũng
là mối quan tâm của hàng triệu nông dân khác, khi thời hạn giao đất 20
năm quy định trong Luật đất đai năm 1993 sẽ hết hạn vào năm tới.
Ngay sau khi kết luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng được công bố, RFI
đã phỏng vấn luật sư Trần Đình Triển, văn phòng luật Vì Dân ở Hà Nội về
vấn đề này.
RFI : Kính chào luật sư Trần Đình Triển, trước hết xin cảm ơn
luật sư đã nhận trả lời phỏng vấn của chúng tôi. Xin luật sư cho biết
nhận xét sơ bộ về kết luận của Thủ tướng Việt Nam qua vụ Tiên Lãng ?
LS Trần
Đình Triển : Tôi có đọc toàn văn thông báo về kết luận của Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng trên báo về vụ Tiên Lãng. Nhận xét của tôi như sau. Kết
luận của Thủ tướng như vậy là thể hiện một sự tiến bộ, một sự nghiêm
khắc – tương đối nghiêm khắc.
Tuy nhiên tôi tin rằng văn bản này cũng đã được các bộ phận tham mưu
để chuẩn bị cho Thủ tướng, trong đó, tôi thấy rằng nhiều từ ngữ, câu chữ
chưa đúng quy định của pháp luật. Và kết luận đó tôi thấy quan trọng
nhất là khẳng định được việc là cấp đất sai, thu hồi đất sai và cưỡng
chế sai, cho toàn dân biết được. Tuy nhiên biện pháp xử lý và được đưa
ra trong thông báo thì tôi tin rằng chưa hợp lòng dân, và chưa đúng pháp
luật.
Thứ nhất, tôi cho rằng không thể sử dụng từ kiểm điểm được. Thủ tướng
đã kết luận là sai thì phải xử lý. Xử lý những cán bộ làm sai, không
chỉ có những cán bộ cấp huyện, mà cả cấp thành phố Hải Phòng. Những ai
liên đới trách nhiệm, thậm chí ví dụ như đoàn đại biểu Quốc hội thành
phố Hải Phòng do dân bầu lên, có trách nhiệm giám sát việc thực thi pháp
luật tại địa phương, thì đã làm tròn trách nhiệm của mình chưa. Đấy mới
là kiểm điểm.
Còn những cán bộ có thẩm quyền, trực tiếp làm công việc theo dõi giám
sát, mà để dẫn đến sự việc như thế tại địa phương thì phải nhận hình
thức kỷ luật tương xứng. Chứ ở đây không có cái khái niệm kiểm điểm nữa.
Đấy là quan điểm của tôi.
Thứ hai nữa là việc giải quyết sai phạm của công dân và ngược lại,
sai phạm của cơ quan nhà nước và công chức nhà nước. Tôi thấy rằng trong
mối quan hệ biện chứng hậu quả và mối quan hệ nhân quả này, kết luận
chưa giải quyết chuẩn xác.
RFI : Thưa, luật sư thấy không chuẩn xác chỗ nào ạ ?
LS Trần Đình Triển : Thứ nhất, đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật,
Thủ tướng kết luận có những vấn đề gì sai thì đề nghị các cơ quan xem
xét theo quy định của pháp luật. Chứ kể cả Thủ tướng không có quyền yêu
cầu viện kiểm sát hay tòa án phải làm việc nọ việc kia, vì các cơ quan
này độc lập và chỉ tuân thủ theo pháp luật. Mọi tổ chức và cá nhân không
ai được can thiệp vào tính độc lập của viện kiểm sát và của tòa án. Đấy
là luật.Tôi cho rằng có lẽ là đội ngũ tham mưu cũng có những sơ suất
khi trong văn bản có những vấn đề về mặt câu chữ không chuẩn.
Và tôi xin nhắc lại mối quan hệ nhân quả. Đã là quyết định thu hồi
đất sai, cưỡng chế sai, thì người ta chống lại cái đó là chống lại hành
vi trái pháp luật của người và tổ chức khác, không thể nói rằng người ta
chống thi hành công vụ được. Đã là thi hành công vụ, thì đấy là người
công chức nhà nước hay được cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao nhiệm vụ
để thực hiện việc công, và việc công đó phải đúng pháp luật.
Còn ở đây việc trái pháp luật thì tại sao lại gọi là chống người thi
hành công vụ được. Tôi ví dụ như cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ,
mà người vi phạm luật lệ giao thông như vượt đèn đỏ hay đi ngược chiều,
cảnh sát tuýt còi để xử phạt mà chống lại cái việc đó thì chống người
thi hành công vụ. Nhưng ngược lại người cảnh sát đó, công dân người ta
không vi phạm anh không có quyền kiểm tra người ta. Anh tuýt còi để đưa
ra yêu cầu abc, mà người ta chống lại việc đó thì không thể gọi là chống
người thi hành công vụ được. Đó là mối quan hệ biện chứng.
Cái nữa là trong bộ luật hình sự của Việt Nam đã nói rằng, người ta
được quyền chống lại việc làm sai của pháp luật, nhưng không được vượt
quá giới hạn phòng vệ chính đáng. Bây giờ Thủ tướng đã khẳng định thu
hồi đất sai, cưỡng chế sai và phá dỡ nhà sai. Vậy thì người ta chống lại
cái sai đó là hợp pháp, nhưng có mức độ. Chứ còn việc ông Vươn sử dụng
vũ khí nọ kia thì đấy là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng mà pháp
luật không cho phép. Do đó việc truy tố một số người trong gia đình ông
Vươn về tội giết người theo điều 93 là không đúng pháp luật. Mà theo
quan điểm của tôi là truy tố ở tội giết người do vượt quá giới hạn phòng
vệ chính đáng.
Đồng thời ở đây Thủ tướng chỉ nói đến là việc phá dỡ nhà ông Vươn
sai, đó là tội phạm hủy hoại tài sản. Còn một tội nữa. Trong bộ luật
hình sự nước CHXHCNVN đã có riêng quy định về đất đai. Có một điều luật
chuyên biệt, đó là vi phạm về quản lý đất đai. Thì ở đây ra quyết định
cưỡng chế sai, thu hồi sai, rõ ràng đã vi phạm điều đó, thì cần phải
khởi tố những người thực hiện việc quản lý đất đai trong sự việc này,
theo điều luật đó đã. Còn những ai chỉ đạo phá dỡ, thì đấy là phạm vào
tội hủy hoại tài sản.
Hai nhóm tội phạm đó, hai hành vi đó khác nhau, nhưng tôi thấy rằng
không nhắc gì đến vi phạm về quản lý đất đai. Và một điều quan trọng
nhất mà dân rất chờ đợi, đó là việc cưỡng chế.
RFI : Dư luận cũng đặt ra câu hỏi về việc sử dụng lực lượng công an, quân đội để cưỡng chế…
LS Trần Đình Triển : Đấy là một quyết định hành chính, thì nó nằm
trong pháp lệnh hành chính về quyết định hành chính phải có hiệu lực
pháp luật. Nhưng lâu nay trong việc cưỡng chế hành chính thì chỉ có duy
nhất là văn bản pháp luật nói rằng cưỡng chế hành chính về việc thu hồi
đất đai thì được sử dụng lực lượng, tôi dùng chữ abc. Cho nên gây nên
một sự bất bình đẳng trong các quyết định cưỡng chế hay xử phạt hành
chính.
Tôi lấy ví dụ như cưỡng chế để thu thuế chẳng hạn, hay là cưỡng chế
về việc xây dựng nhà trái phép, hay những nghĩa vụ khác v.v… về lao động
chẳng hạn, cũng là quyết định hành chính. Nhưng đã là quyết định hành
chính thì đều phải xử bình đẳng với nhau. Đã sử dụng lực lượng thì được
sử dụng như nhau.
Nhưng lâu nay chúng ta cho chỉ có một phép, đó là sử dụng lực lượng
cưỡng chế hành chính để thu hồi đất đai. Đấy là một cái dấu hỏi đặt ra
bất bình đẳng trong pháp luật, và lâu nay sử dụng cả lực lượng quân đội,
lực lượng công an. Tôi cho rằng đấy là việc không thể chấp nhận được.
Trong kết luận của Thủ tướng chính phủ không nói đến những vấn đề
này. Tôi cho rằng Thủ tướng phải đưa ra một cách cương quyết, đó là
cưỡng chế về thu hồi đất đai cần phải nghiêm cấm sử dụng lực lượng quân
đội và công an. Vì lực lượng quân đội bảo vệ tổ quốc, lực lượng công an
bảo vệ an ninh, chứ không thể sử dụng quân đội nhân dân và công an nhân
dân để đi chống lại việc quyền lợi của nhân dân hay để yêu cầu nhân dân
phải thực hiện. Đấy là việc của hành chính.
Có chăng thì thành lập một bộ phận cảnh sát tư pháp chẳng hạn hoặc
cảnh sát hành chính để thực hiện nhiệm vụ đó thì dễ nghe hơn và được
lòng dân hơn. Sử dụng lực lượng như vậy đưa lại sự việc cưỡng chế để thu
hồi đất đai vì mục đích công cộng, vì an ninh quốc phòng thì có thể sử
dụng các lực lượng đó được. Cái đấy là bảo vệ lợi ích công, và thu hồi
cho lợi ích công.
Còn chúng ta thu hồi đất để cho người khác thuê, thu hồi đất cho các
doanh nghiệp kinh doanh sinh lợi trên đấy, tạo nên sự bất công trong xã
hội. Ví dụ trả cho dân thì hai trăm nghìn một mét, ngày hôm trước hôm
sau thu lại cho doanh nghiệp thì bán 20 triệu một mét. Dân người ta
chống lại những sự bất công đó. Sử dụng các lực lượng quân đội công an
để đi cưỡng chế chuyện đó, tôi cho rằng đang làm mất niềm tin của nhân
dân đối với lực lượng quân đội và công an. Tôi thấy rằng cái vấn đề và
cũng mong muốn mà tôi rất đồng tình quan điểm của đại tướng Lê Đức Anh
chủ tịch nước, cũng như một số vị lão thành cách mạng, tôi hoàn toàn
đồng tình.
Và trong văn bản nếu về báo chí thì chỉ cần một lời khen là đủ. Tức
là các báo chí đã kịp thời đưa thông tin phản ánh một cách trung thực
khách quan về vụ việc để dân hiểu, dân biết, dân bàn, dân làm dân kiểm
tra, và để các cơ quan nhà nước nắm thông tin để xử lý vụ việc được
khách quan và đúng pháp luật là đủ. Còn sau đó còn xen là phải định
hướng rồi phải thế nọ thế kia dễ cho người ta nhầm lẫn là ở đây vừa khen
vừa chê, và người ta có thể suy luận là ẩn náu sau đó một vấn đề gì đó.
Với góc độ Thủ tướng thì chỉ cần kết luận cái chính thôi, không nên đưa
vào những chi tiết đó. Đừng để cho công luận người ta bình luận và dân
người ta hiểu nhầm đi với tư cách là một nguyên thủ quốc gia.
RFI : Xin rất cảm ơn luật sư Trần Đình Triển đã vui lòng dành thời gian để trả lời RFI Việt ngữ.
Các bài liên quan :
