BA CÂU CHUYỆN VỀ ĐẤT
Luật sư TRỊNH MINH TÂN
Không
phải là nhà lý luận nên tôi không dám mạo muội tranh luận thế nào là
“lỗi hệ thống”. Xoay quanh câu chuyện thu hồi, cưỡng chế thu hồi đất ở
xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng – Hải Phòng đã làm cho tôi phải liên hệ
đến những sự việc đã diễn ra cách đây nửa thế kỷ và những năm sau năm
1975. Câu chuyện sai ngày nay và câu chuyện sai của ngày xưa của chính
quyền từ cấp cấp làng cho đến cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh thuộc lỗi gì?
Mong mọi người bình luận và phân tích. Đây là những câu chuyện có thật.
Năm 1962, nhà tôi bị hợp tác xã
(HTX) nông nghiệp chiếm dất vườn để làm nhà kho và sân phơi của HTX. Lúc
đó việc chiếm đất không hề có một văn bản nào hết, chỉ là cuộc họp của
chi bộ, cuộc họp của xã viên đồng ý lấy vườn nhà ông Tịch làm nhà kho
và sân phơi. Thế là họ làm.
Trước khi chiếm đất vườn nhà tôi
thì có ý kiến đề xuất là: nên lấy khu đất Vườn Cao ở cuối làng thì rộng
rãi và lại là đất của làng, không phải đất tư. Nhưng có ý kiến khác nói
là: lấy đất Vườn Cao làm kho và sân phơi cho HTX thì mùa đông rét sun
dái lại, và họ đề xuất luôn là lấy mảnh vườn nhà tôi ở ngay giữa làng để
khỏi phải “rét sun dái lại”.
Thời gian đó cậu (tức bố) tôi chỉ
mới hồi phục được cả về tinh tần lẫn thể xác mấy năm sau cơn chấn động
cải cách ruộng đất mà ông là một trong số những người bị bắt giam, quy
oan, không phải bị quy là địa chủ (vì ông bà nội tôi chỉ có mấy sào
ruộng thì không thể là địa chủ được) nên họ quy cậu tôi là đảng viên
quốc dân đảng (có lẽ họ thấy cậu tôi da trắng, dáng vẻ thư sinh, lại
biết một chút tiếng Pháp nên nghĩ là đảng viên của đảng tư sản). Sau khi
sửa sai, cậu tôi được minh oan và phục hồi sinh hoạt đảng và các quyền
lợi khác. Cậu tôi tham gia cách mạng từ năm 1942, là đảng viên ĐCS đầu
tiên, bí thư chi bộ đầu tiên của xã tôi. Ông bà nội tôi là cơ sở bí mật
của Xứ ủy Bắc kỳ, nuôi giấu, đưa đón các cán bộ của đảng từ cuối những
năm 30, đầu 40.(xem lịch sử Đảng bộ xã Đồng Tân, huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà
Tây). Sau cải cách ruộng đất cậu tôi làm y tá. Năm 1960, ông đi học y sĩ
khi đã 40 tuổi (ông nói ông không làm chính trị nữa). Đất vườn nhà tôi
bị HTX chiếm khi ông đang đi học, không có mặt ở nhà. Mợ (tức mẹ) tôi
thì đi chợ xa để bán hàng. Đến chiều bà về thì vườn cây đã trở thành bãi
đất trống… Lúc đó anh chị em chúng tôi còn nhỏ, chị tôi lớn hơn một
chút thì ra ôm gốc mít khóc. Đất vườn nhà tôi bị chiếm đã phá vỡ kế
hoạch của cậu mợ tôi là sẽ làm nhà trên mảnh đất đó vì nhà đang ở nhỏ và
chật chội.
Lúc đó HTX cũng nói là đền bù hoa màu với giá 2 hào một gốc cây. Nhưng cho đến bây giờ chưa thấy hào nào!
Năm 1983, cậu tôi ốm nặng. Tôi từ
Sài Gòn xin nghỉ phép về chăm sóc ông, được một tháng thì ông qua đời.
Trước đó thì các đồng chí bí thư đảng ủy xã, chủ tịch xã, chủ nhiệm HTX
xã đến thăm ông, ông có trăng trối lại với các đồng chí của mình (lúc đó
có mặt tôi), đại ý: tôi có 3 thằng con trai, các anh hãy bù lại một
diện tích đất tương đương mà HTX đã lấy của tôi làm nhà kho và sân phơi
của HTX để cho các cháu có đất làm nhà. Các đồng chí của cậu tôi quan
sát căn nhà đơn sơ, thua xa nhà của các đồng chí đó, thoáng một vẻ ái
ngại, nhìn nhau không nói. Ngay lúc đó tôi biết ràng nguyện ước của cậu
tôi sẽ chẳng bao giờ thành hiện thực. Cho đến lúc chết ông vẫn trung
thành tuyệt đối với Đảng, chết đi mang theo một nỗi đau mất đất.
Câu chuyện thứ 2
Năm 1978 xảy ra một vụ án giết
người do một ông nông dân (tôi không nhớ tên, chắc bản án Tòa án vẫn còn
lưu) ở Củ Chi thực hiện tội phạm. Nội dung câu chuyện như thế này:
Phong trào động viên nông dân vào
HTX, tập đoàn sản xuất nông nghiệp được phát động rầm rộ với mục đích
đưa nông dân cá thể vào làm ăn tập thể nhanh chóng. Ông nông dân này
không chịu đưa ruộng đất vào tập đoàn. Bà tập đoàn trường chỉ đạo các
tập đòan viên xuống ruộng nhà ông để cày xới. Ông tuyên bố: đứa nào
xuống mần ruộng của tao, tao chém. Không ai dám xuống vì trên tay ông
đang lăm lăm con dao phạt cỏ bờ có cán dài và sắc lẹm. Bất chấp lời
thách thức của người nông dân Củ Chi – đất thép thành đồng, bà tập đoàn
trưởng gương mẫu lội xuống ruộng của ông để cho những người khác làm
theo. Lập tức ông nông dân cầm dao chém đứt cổ bà tập đoàn trưởng. Bà
tập đoàn trưởng tử vong, ông nông dân bị bắt về tội giết người. Tòa án
ND TP tuyên xử ông 20 năm tù.
Câu chuyện thứ 3
Năm 1981, khi tôi đang là kiểm
sát viên VKSND quận 8. có một vụ án “hủy hoại tài sản XHCN” xảy ra tại
phường 22, quận 8 (lúc đó là phường nông nghiệp).
Tóm tắt câu chuyện:
Tập đoàn sản xuất nông nghiệp của
phường động viên ông Nguyễn Văn Cám (tự Sáu Cám) đưa ruộng đất của ông
vào tập đoàn để làm ăn tập thể. Lúc đó ông Sáu Cám 60 tuổi. Ông Sáu và
gia đình không chịu vào tập đoàn. Tương tự như ở Củ Chi, tập đoàn đã huy
động tập đoàn viên xuống làm đất và cấy lúa trên ruộng nhà ông. Ông Sáu
Cám đã xuống nhổ lúa của tập đoàn mới cấy. Ông bị bắt và bị khởi tố về
tội “cố ý hủy hoại tài sản XHCN” theo Khoản 1, Điều 6 Pháp lệnh trừng
trị các tội xâm phạm TSXHCN năm 1970 có mức hình phạt từ 2 đến 10 năm
tù. Sau đó ông được tại ngoại vì tuổi cao.
Khi thụ lý vụ án này, tôi nói với
đồng chí Viện trưởng là không nên xử ông Sáu Cám, vì tập đoàn ép ông
vào, ông không đồng ý nên phản ứng như vậy. Lê-nin đã nói: phải để cho
người nông dân suy nghĩ trên luống cày của họ. Ông Sáu Cám đã suy nghĩ
và ông đã quyết định không đồng ý vào tập đoàn, phải tôn trọng quyết
định của người nông dân này. Đồng chí Viện trưởng nói đây là chỉ đạo của
Quận ủy, phải chấp hành thôi.
Là người được giao nhiệm vụ duy trì quyền công tố (luật bây giờ gọi là thực hành quyền công tố)
vụ án này, mất mấy đêm không ngủ, rồi tôi cũng viết xong được bản luận
tội, viết một cách máy móc, giáo điều, những lời lẽ trong bản luận tội
đó không phải là suy nghĩ thật tâm, mà là lời lẽ mang tính khuôn mẫu áp
đặt. Phiên tòa được đưa ra xử lưu động tại phường 22. Nhìn người nông
dân thật thà chất phác, cả đời chưa vi phạm pháp luật, nay bị xét xử về
một tội tày đình là “cố ý hủy hoại tài sản XHCN, tôi cảm thấy như mình
có lỗi, mặc dù biết rằng đó là công vụ mình phải thực thi. Tôi đề nghị
xử phạt ông từ 18 đến 24 tháng tù nhưng cho hưởng án treo (lúc đó mà nói
bị cáo không phạm tội thì chắc chắn bị kỷ luật). Hội đồng xét xử đã
tuyên phạt ông 2 năm tù cho hưởng án treo.
Lời kết:
Từ 3 câu chuyện của nhà và của
nghề, tôi rút ra kết luận là: Nhà nước cần phải sửa đổi Hiến pháp, làm
cơ sở cho việc sửa đổi căn bản Luật đất đai, xác lập quyền sở hữu đất
đai của người dân. Chỉ có như vậy mới an dân được. Bằng ngược lại thì
mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền chỉ là giấc mơ viển vông, không
hiện thực.
Tp. Hồ Chí Minh, ngày 17 tháng 02 năm 2012
TMT
Tác giả gửi cho QC
nguồn QC